Οι πρώτες δυσκολίες της ελληνικής επανάστασης του ’21
και η συνέλευση των Καλτετζών (26-5-1821), το πρώτο ελληνικό πολίτευμα.
Οι πρώτες δυσκολίες της ελληνικής επανάστασης του ΄21
Η ελληνική επανάσταση του ΄21 ξέσπασε σε μια στιγμή που στην Ευρώπη επικρατούσαν οι απολυταρχικές δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας. Bασική τους επιδίωξη ήταν η καταστολή κάθε φιλελεύθερου κινήματος, που θα εκδηλωνόταν στην Ευρώπη και θα απειλούσε τη γαλήνη και τα συμφέροντα των κρατών αυτών. Η ελληνική όμως επανάσταση, εκτός από την αντίδραση της Ιεράς συμμαχίας, είχε να αντιμετωπίσει και την απειλή του πολυάριθμου τουρκικού στρατού, που ήταν έτοιμος να την καταπνίξει στο αίμα। Επρόκειτο για ένα στρατό εμπειροπόλεμο και άριστα εξοπλισμένο, που κάποτε έφτασε να απειλεί και την ίδια τη Βιέννη.Οι Έλληνες όμως που κατανόησαν ότι δεν πρέπει να περιμένουν να έρθει το ξανθό γένος να τους λευτερώσει, πήραν τα όπλα και αποφάσισαν μόνοι να πεθάνουν ή να λευτερωθούν, κάτι που μνημονεύει και ο γέρος του Μοριά στα Απομνημονεύματά του: «ό,τι κάμομεν θα το κάμομεν μονάχοι και δεν έχουμε ελπίδα καμιά από τους ξένους». Γι’ αυτό και οι υπόδουλοι Έλληνες μόνοι τους ανασκουμπώθηκαν, πήραν τα όπλα και ξεκίνησαν το μεγάλο αγώνα με το σύνθημα: «Ελευθερία ή θάνατος»
Τι είχαν όμως να αντιπαρατάξουν οι επαναστάτες στην πανίσχυρη πολεμική μηχανή της Τουρκίας; Απλώς λίγους αρματωμένους αλλά γενναίους πολεμιστές, δίχως ξεχωριστό οπλισμό και σχεδόν χωρίς οργάνωση και συντονισμό των επιχειρήσεων. Είχαν όμως οι επαναστάτες κάτι άλλο, που δεν είχαν οι αντίπαλοί τους. Τη θέληση να πολεμήσουν και να πεθάνουν για τη λευτεριά τους. Αυτό ήταν το μοναδικό και σημαντικό όπλο τους και μ’ αυτό πολέμησαν την οθωμανική τυραννία. Μ' αυτή τη φλόγα στα στήθια, για ελευθερία και ανεξαρτησία, αγωνίστηκαν όλα τα μέλη της Φιλικής Εταιρίας να προετοιμάσουν ψυχικά τον ελληνικό λαό και να τον οδηγήσουν στο μεγάλο ξεσηκωμό.
Ο ελληνικός απελευθερωτικός αγώνας κράτησε δέκα ολόκληρα χρόνια και πέτυχε με πολλές θυσίες να λευτερώσει ένα μόνο μέρος του ελληνισμού ως το 1832, αφού ένα μεγάλο μέρος του παρέμεινε ακόμη κάτω από την τουρκική τυραννία. Η Φιλική Εταιρία, η οποία δραστηριοποιήθηκε να προετοιμάσει και ξεσηκώσει τον ελληνικό λαό σε επανάσταση κατά των Τούρκων, επωμίστηκε ένα σοβαρό και δύσκολο έργο. Οι Φιλικοί, με τις κατά τόπους Εφορίες, που οργάνωσαν καλύτερα, προσπάθησαν να βοηθήσουν στην αρχή τον αγώνα, προμηθεύοντας το στρατό με τρόφιμα και άλλα αναγκαία, τα οποία έπαιρναν από τους κατοίκους της υπαίθρου και των πόλεων. Το έργο των Εφοριών στην αρχή του αγώνα ήταν εύκολο, γιατί το διευκόλυνε ο ενθουσιασμός των κατοίκων, οι οποίοι πρόσφεραν από το υστέρημά τους, τρόφιμα, ρούχα, υποδήματα και πολεμοφόδια στους πολεμιστές. Οι δυσκολίες εμφανίστηκαν αργότερα, όταν κουράστηκαν ή δεν είχαν τη δυνατότητα να ενισχύουν τον αγώνα από το υστέρημά τους. Τότε ακριβώς έγινε κατανοητή η αναγκαιότητα σχηματισμού μιας ενιαίας Ανώτερης Αρχής, η οποία θα αναλάμβανε την ευθύνη της οργάνωσης και διεξαγωγής του πολέμου. Τελικά, η πίεση των γεγονότων ανάγκασε τους επαναστάτες να παραμερίσουν τις διαφορές τους και με υποχωρήσεις και συμβιβασμούς να πραγματοποιήσουν τις πρώτες τους ευρύτερες συνελεύσεις, όπου θα λάβουν από κοινού σοβαρές αποφάσεις για την αρτιότερη οργάνωση του αγώνα τους και την προοπτική του στο μέλλον. Σ’ αυτές τις συνελεύσεις θα αναφερθούμε στη συνέχεια και θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε όχι μόνο τη σκοπιμότητά τους και το περιεχόμενό τους αλλά και όλο το πολιτικό παρασκήνιο ως την πραγματοποίησή τους. Πρόκειται για δημοκρατικές συνελεύσεις ενός αγωνιζόμενου λαού για ελευθερία, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια, που τόσους αιώνες τον καταπίεζαν αλλόθρησκοι τύραννοι, όπως ήταν οι Τούρκοι.
Η συνέλευση των Καλτετζών (26-5-1821)
Η ελληνική επανάσταση στην Πελοπόννησο συμπλήρωνε το δεύτερο μήνα της και ακόμη δεν είχε συσταθεί μια επιτροπή που θα διηύθυνε τον αγώνα, ενώ κάθε τόσο στο χορό των επαναστατών συμμετείχαν όλο και περισσότεροι Έλληνες. Παράλληλα όμως με τη γενίκευση της εξέγερσης, ο ολοένα αυξανόμενος κίνδυνος από την έλλειψη συντονιστικής αρχής ωθούσε τους σημαντικότερους πολιτικούς και οπλαρχηγούς της Πελοποννήσου να δώσουν μια απάντηση στην ανάγκη αυτή. Γι’ αυτό, στις 26-5-1821, με πρωτοβουλία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, συγκεντρώθηκαν κλέφτες και πρόκριτοι της Επανάστασης στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου των Καλτετζών, κοντά στη Μαντίνεια της Αρκαδίας, για να λάβουν αποφάσεις. Ο Φιλήμων, (Δοκίμ. Ιστ. της Ελλην. Επανάστ. Γ σελ. 293), αναφέρεται στη συνέλευση αυτή και γράφει: «Μόλις περί τα τέλη Μαΐου και μετά την κρίσιμον μάχην του Βαλτετσίου συνήλθον εν τη ιερά μονή των Καλτετζών πολλοί διαφόρων επαρχιών της Πελοποννήσου πρόκριτοι καί τινες οπλαρχηγοί αμοιβαίως ειδοποιηθέντες...πραγματικώς από της συνελεύσεως ταύτης έλιπον διάφορα πρόσωπα υπολήψεως και επιρροής, ή ως αναγκαιότερα όντα εν τοις στρατοπέδοις, ή ως προφυλάσσοντα εαυτά από τοιούτων πρώτων δοκιμίων, εν συνόλω όμως επαρουσίαζεν αύτη έξοχόν τι, διότι αντιπροσώπευε την πολιτικήν ανάστασιν της Ελλάδος μετά δουλείαν σκληράν τοσούτων αιώνων...Συγκροτηθείσα η συνέλευσις αύτη εν τω μέσω της κλαγγής των όπλων, προώρισται βεβαίως, όπως αποφασίσει άνευ προτάσεων και ακριβολογιών απλουστάτην τινά διοικητικήν σύνθεσιν». Ο γνωστός Έλληνας ιστορικός, Απόστολος Βακαλόπουλος, που αναφέρεται στην αναγκαιότητητα της οργάνωσης του αγώνα, γράφει σχετικά: «Τη συνέλευση υπαγόρευε η δύσκολη κατάσταση, και η ανάγκη της τάξης και της οργάνωσης του εσωτερικού της επαναστατημένης χώρας και της επίλυσης των σκληρών και δύσκολων οικονομικών προβλημάτων, που ξεπρόβαλλαν επιτακτικά, καθώς και της αντιπροσώπευσης του λαού της εμπρός στα μάτια του πολιτισμένου κόσμου με μια, έστω και προσωρινή διοίκηση». Στη συνέλευση των Καλτετζών έλαβαν μέρος 40 εκπρόσωποι, στην πλειονότητά τους πρόκριτοι. Ο αριθμός των στρατιωτικών ήταν μικρός. Η Συνέλευση των εκπροσώπων αυτών, αφού συνέταξε την περίφημη Πράξη των Καλτετζών, συνέστησε την Πελοποννησιακή Γερουσία, όρισε τα μέλη της γερουσίας και διαλύθηκε. Αυτό ήταν το πρώτο έγγραφο δημοσίου δικαίου στην Ελλάδα, ήταν το απλούστατο ελληνικό πολίτευμα, με το όνομα: "αποδεικτικόν και κυρωτικόν γράμμα". Η πράξη των Καλτετζών δε θέσπιζε πολίτευμα, πλην όμως είχε σημαντική απήχηση τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία. Ήταν μια απόφαση που ελήφθη από ένα συλλογικό σώμα εν ονόματι όλου του λαού της Πελοποννήσου. Πρόεδρος της Γερουσίας εξελέγη ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και μέλη της ο Βρεσθένης Θεοδώρητος, ο Αθανάσιος Κανακάρης, ο Σωτήρης Χαραλάμπης, ο Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος, ο Θεοχαράκης Ρέντης και ο Νικόλαος Πονηρόπουλος. Η Γερουσία, μετά τη συνέλευση, για λόγους ασφάλειας, μετακινήθηκε στη Στεμνίτσα, όπου την 30η Μαίου 1821 εξέδωσε την πρώτη εγκύκλιο με την οποία απευθυνόταν στους εφόρους, στους οπλαρχηγούς και όλους τους κατοίκους της Πελοποννήσου. Η εγκύκλιος είχε δώδεκα άρθρα και ρύθμιζε ζητήματα οικονομικά, διοικητικά, δικαστικά και άλλα. Συγκεκριμένα με την εγκύκλιο απαγορευόταν σε άλλους, εκτός των εφόρων, να εμπλέκονται σε πολιτικές υποθέσεις της επαρχίας, όριζε την καλή τροφοδοσία των στρατοπέδων και απαγόρευε την εξαγωγή τροφίμων από την Ελλάδα, καθώς και στους κατοίκους να αγοράζουν τρόφιμα περισσότερα από τα απαραίτητα. Όριζε την πληρωμή από τους Χριστιανούς του ενός δεκάτου από την παραγωγή στη Γερουσία για τις ανάγκες του στρατού, καθώς και την καταγραφή των ζώων που δίνονταν σε πολίτες. Τέλος, κανόνιζε την περίθαλψη των ορφανών, την τιμωρία των ληστών και εκβιαστών και άλλα. Τα μέτρα αυτά, παρόλο ότι ήταν σκληρά, υπήρξαν αναγκαία για τη στιγμή εκείνη και διεύρυναν κατά πολύ τη δικαιοδοσία των Εφόρων. Κατόπιν, η πελοποννησιακή Γερουσία προκήρυξε εκλογές για την ανάδειξη των Εφόρων, πλην όμως, ενεργώντας αυθαίρετα και κομματικά, συνέστησε η ίδια τις τοπικές δημογεροντίες ή Εφορίες με την υπόδειξη και το διορισμό σ' αυτές φιλικών της προσώπων. Για το λόγο αυτό οι αντιδράσεις ήταν δικαιολογημένες, αφού οι πρόκριτοι με τον τρόπο αυτό "ευλογούσαν τα γένια τους", γεγονός που οδήγησε στη δυσφορία τους Φιλικούς, τους στρατιωτικούς και κυρίως τους χωρικούς, που τέθηκαν στο περιθώριο, αν και το μεγαλύτερο βάρος της φορολογίας έπεφτε στους ώμους τους.
Η Γερουσία των Καλτετζών, που ήταν προσωρινή, είχε σύντομη ζωή, γιατί στις 8 Ιουνίου 1821 αποβιβαζόταν στην Ύδρα ο Δημήτριος Υψηλάντης, ως πληρεξούσιος του αδελφού του Αλέξανδρου, του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής. Ο Δημήτριος από την Ύδρα έφτασε στο ΄Αστρος, όπου έγινε ενθουσιωδώς δεκτός από το λαό, οπότε οι στρατιωτικοί νόμισαν πως βρήκαν στο πρόσωπό του τον ηγέτη, ο οποίος θα περιόριζε την παντοδυναμία των προκρίτων. Ο Δ. Υψηλάντης ζήτησε να διαλυθεί η Γερουσία των Καλτετζών και να του δοθεί εγγράφως η πληρεξουσιότητα να διοικεί. Οι πρόκριτοι όμως, αντιδρώντας αποφασιστικά, προσεταιρίστηκαν τους Φαναριώτες, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και Θεόδωρο Νέγρη, και τα πράγματα έλαβαν νέα τροπή, αφού η αντίδραση των προκρίτων εναντίον του Υψηλάντη συνεχίστηκε εντονότερη. Εναντίον του ενώθηκαν οι πρόκριτοι, ενώ εκείνος είχε την υποστήριξη του λαού. Τα πνεύματα οξύνθηκαν κάποτε και υπήρχαν φόβοι πως θα χυθεί αίμα. Ο Κολοκοτρώνης όμως, που γνώριζε να αμβλύνει έντονα φορτισμένες καταστάσεις, είπε στο εξαγριωμένο εναντίον των προκρίτων πλήθος. «Τι θέλετε να τους σκοτώσουμε; Τότε τι θα θα πει ο κόσμος και οι χριστιανοί και οι βασιλείς της Ευρώπης. Θα το επαινέσουν; ή θέλουν το κατηγορήσει; Θα ειπούν ότι, οι Έλληνες δεν επαναστάτησαν να σκοτώσουν τους Τούρκους, τους τυράννους των, αλλά σκοτώνονται οι ίδιοι μεταξύ των και σκοτώνουν τους προκρίτους των, και δεν είναι άξιοι ελευθερίας». Ο λόγος του Κολοκοτρώνη άλλαξε το κλίμα και το εξαγριωμένο πλήθος εναντίον των προκρίτων διαλύθηκε, αφού έλαβε τη διαβεβαίωση από το γέρο του Μοριά πως θα φέρει πίσω το Δ. Υψηλάντη. Παρόλα αυτά η κατάσταση στο εσωτερικό και το εξωτερικό κάθε άλλο παρά καλή ήταν. Τα πράγματα επέβαλλαν να βρεθεί μια λύση στη διαμάχη πολιτικών και στρατιωτικών. Και αυτό έγινε, ύστερα από πολλές και επίπονες διαβουλεύσεις. Τελικά, αποφασίστηκε να παραμερίσουν τις διαφορές τους οι αντιμαχόμενες παρατάξεις, να δεχτούν να συνεχίσει τις εργασίες της η Γερουσία των Καλτετζών, παραμένοντας ως προσωρινή διοίκηση ίσαμε την πτώση της Τριπολιτσάς, οπότε θα εκλεγόταν νέα αρχή. Η λύση αυτή ήταν προσωρινή και σταμάτησε για λίγο τις συγκρούσεις μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών.
Δ.Κ.ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ
και η συνέλευση των Καλτετζών (26-5-1821), το πρώτο ελληνικό πολίτευμα.
Οι πρώτες δυσκολίες της ελληνικής επανάστασης του ΄21
Η ελληνική επανάσταση του ΄21 ξέσπασε σε μια στιγμή που στην Ευρώπη επικρατούσαν οι απολυταρχικές δυνάμεις της Ιερής Συμμαχίας. Bασική τους επιδίωξη ήταν η καταστολή κάθε φιλελεύθερου κινήματος, που θα εκδηλωνόταν στην Ευρώπη και θα απειλούσε τη γαλήνη και τα συμφέροντα των κρατών αυτών. Η ελληνική όμως επανάσταση, εκτός από την αντίδραση της Ιεράς συμμαχίας, είχε να αντιμετωπίσει και την απειλή του πολυάριθμου τουρκικού στρατού, που ήταν έτοιμος να την καταπνίξει στο αίμα। Επρόκειτο για ένα στρατό εμπειροπόλεμο και άριστα εξοπλισμένο, που κάποτε έφτασε να απειλεί και την ίδια τη Βιέννη.Οι Έλληνες όμως που κατανόησαν ότι δεν πρέπει να περιμένουν να έρθει το ξανθό γένος να τους λευτερώσει, πήραν τα όπλα και αποφάσισαν μόνοι να πεθάνουν ή να λευτερωθούν, κάτι που μνημονεύει και ο γέρος του Μοριά στα Απομνημονεύματά του: «ό,τι κάμομεν θα το κάμομεν μονάχοι και δεν έχουμε ελπίδα καμιά από τους ξένους». Γι’ αυτό και οι υπόδουλοι Έλληνες μόνοι τους ανασκουμπώθηκαν, πήραν τα όπλα και ξεκίνησαν το μεγάλο αγώνα με το σύνθημα: «Ελευθερία ή θάνατος»
Τι είχαν όμως να αντιπαρατάξουν οι επαναστάτες στην πανίσχυρη πολεμική μηχανή της Τουρκίας; Απλώς λίγους αρματωμένους αλλά γενναίους πολεμιστές, δίχως ξεχωριστό οπλισμό και σχεδόν χωρίς οργάνωση και συντονισμό των επιχειρήσεων. Είχαν όμως οι επαναστάτες κάτι άλλο, που δεν είχαν οι αντίπαλοί τους. Τη θέληση να πολεμήσουν και να πεθάνουν για τη λευτεριά τους. Αυτό ήταν το μοναδικό και σημαντικό όπλο τους και μ’ αυτό πολέμησαν την οθωμανική τυραννία. Μ' αυτή τη φλόγα στα στήθια, για ελευθερία και ανεξαρτησία, αγωνίστηκαν όλα τα μέλη της Φιλικής Εταιρίας να προετοιμάσουν ψυχικά τον ελληνικό λαό και να τον οδηγήσουν στο μεγάλο ξεσηκωμό.
Ο ελληνικός απελευθερωτικός αγώνας κράτησε δέκα ολόκληρα χρόνια και πέτυχε με πολλές θυσίες να λευτερώσει ένα μόνο μέρος του ελληνισμού ως το 1832, αφού ένα μεγάλο μέρος του παρέμεινε ακόμη κάτω από την τουρκική τυραννία. Η Φιλική Εταιρία, η οποία δραστηριοποιήθηκε να προετοιμάσει και ξεσηκώσει τον ελληνικό λαό σε επανάσταση κατά των Τούρκων, επωμίστηκε ένα σοβαρό και δύσκολο έργο. Οι Φιλικοί, με τις κατά τόπους Εφορίες, που οργάνωσαν καλύτερα, προσπάθησαν να βοηθήσουν στην αρχή τον αγώνα, προμηθεύοντας το στρατό με τρόφιμα και άλλα αναγκαία, τα οποία έπαιρναν από τους κατοίκους της υπαίθρου και των πόλεων. Το έργο των Εφοριών στην αρχή του αγώνα ήταν εύκολο, γιατί το διευκόλυνε ο ενθουσιασμός των κατοίκων, οι οποίοι πρόσφεραν από το υστέρημά τους, τρόφιμα, ρούχα, υποδήματα και πολεμοφόδια στους πολεμιστές. Οι δυσκολίες εμφανίστηκαν αργότερα, όταν κουράστηκαν ή δεν είχαν τη δυνατότητα να ενισχύουν τον αγώνα από το υστέρημά τους. Τότε ακριβώς έγινε κατανοητή η αναγκαιότητα σχηματισμού μιας ενιαίας Ανώτερης Αρχής, η οποία θα αναλάμβανε την ευθύνη της οργάνωσης και διεξαγωγής του πολέμου. Τελικά, η πίεση των γεγονότων ανάγκασε τους επαναστάτες να παραμερίσουν τις διαφορές τους και με υποχωρήσεις και συμβιβασμούς να πραγματοποιήσουν τις πρώτες τους ευρύτερες συνελεύσεις, όπου θα λάβουν από κοινού σοβαρές αποφάσεις για την αρτιότερη οργάνωση του αγώνα τους και την προοπτική του στο μέλλον. Σ’ αυτές τις συνελεύσεις θα αναφερθούμε στη συνέχεια και θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε όχι μόνο τη σκοπιμότητά τους και το περιεχόμενό τους αλλά και όλο το πολιτικό παρασκήνιο ως την πραγματοποίησή τους. Πρόκειται για δημοκρατικές συνελεύσεις ενός αγωνιζόμενου λαού για ελευθερία, ανεξαρτησία, δικαιοσύνη και αξιοπρέπεια, που τόσους αιώνες τον καταπίεζαν αλλόθρησκοι τύραννοι, όπως ήταν οι Τούρκοι.
Η συνέλευση των Καλτετζών (26-5-1821)
Η ελληνική επανάσταση στην Πελοπόννησο συμπλήρωνε το δεύτερο μήνα της και ακόμη δεν είχε συσταθεί μια επιτροπή που θα διηύθυνε τον αγώνα, ενώ κάθε τόσο στο χορό των επαναστατών συμμετείχαν όλο και περισσότεροι Έλληνες. Παράλληλα όμως με τη γενίκευση της εξέγερσης, ο ολοένα αυξανόμενος κίνδυνος από την έλλειψη συντονιστικής αρχής ωθούσε τους σημαντικότερους πολιτικούς και οπλαρχηγούς της Πελοποννήσου να δώσουν μια απάντηση στην ανάγκη αυτή. Γι’ αυτό, στις 26-5-1821, με πρωτοβουλία του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, συγκεντρώθηκαν κλέφτες και πρόκριτοι της Επανάστασης στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου των Καλτετζών, κοντά στη Μαντίνεια της Αρκαδίας, για να λάβουν αποφάσεις. Ο Φιλήμων, (Δοκίμ. Ιστ. της Ελλην. Επανάστ. Γ σελ. 293), αναφέρεται στη συνέλευση αυτή και γράφει: «Μόλις περί τα τέλη Μαΐου και μετά την κρίσιμον μάχην του Βαλτετσίου συνήλθον εν τη ιερά μονή των Καλτετζών πολλοί διαφόρων επαρχιών της Πελοποννήσου πρόκριτοι καί τινες οπλαρχηγοί αμοιβαίως ειδοποιηθέντες...πραγματικώς από της συνελεύσεως ταύτης έλιπον διάφορα πρόσωπα υπολήψεως και επιρροής, ή ως αναγκαιότερα όντα εν τοις στρατοπέδοις, ή ως προφυλάσσοντα εαυτά από τοιούτων πρώτων δοκιμίων, εν συνόλω όμως επαρουσίαζεν αύτη έξοχόν τι, διότι αντιπροσώπευε την πολιτικήν ανάστασιν της Ελλάδος μετά δουλείαν σκληράν τοσούτων αιώνων...Συγκροτηθείσα η συνέλευσις αύτη εν τω μέσω της κλαγγής των όπλων, προώρισται βεβαίως, όπως αποφασίσει άνευ προτάσεων και ακριβολογιών απλουστάτην τινά διοικητικήν σύνθεσιν». Ο γνωστός Έλληνας ιστορικός, Απόστολος Βακαλόπουλος, που αναφέρεται στην αναγκαιότητητα της οργάνωσης του αγώνα, γράφει σχετικά: «Τη συνέλευση υπαγόρευε η δύσκολη κατάσταση, και η ανάγκη της τάξης και της οργάνωσης του εσωτερικού της επαναστατημένης χώρας και της επίλυσης των σκληρών και δύσκολων οικονομικών προβλημάτων, που ξεπρόβαλλαν επιτακτικά, καθώς και της αντιπροσώπευσης του λαού της εμπρός στα μάτια του πολιτισμένου κόσμου με μια, έστω και προσωρινή διοίκηση». Στη συνέλευση των Καλτετζών έλαβαν μέρος 40 εκπρόσωποι, στην πλειονότητά τους πρόκριτοι. Ο αριθμός των στρατιωτικών ήταν μικρός. Η Συνέλευση των εκπροσώπων αυτών, αφού συνέταξε την περίφημη Πράξη των Καλτετζών, συνέστησε την Πελοποννησιακή Γερουσία, όρισε τα μέλη της γερουσίας και διαλύθηκε. Αυτό ήταν το πρώτο έγγραφο δημοσίου δικαίου στην Ελλάδα, ήταν το απλούστατο ελληνικό πολίτευμα, με το όνομα: "αποδεικτικόν και κυρωτικόν γράμμα". Η πράξη των Καλτετζών δε θέσπιζε πολίτευμα, πλην όμως είχε σημαντική απήχηση τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Γαλλία. Ήταν μια απόφαση που ελήφθη από ένα συλλογικό σώμα εν ονόματι όλου του λαού της Πελοποννήσου. Πρόεδρος της Γερουσίας εξελέγη ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης και μέλη της ο Βρεσθένης Θεοδώρητος, ο Αθανάσιος Κανακάρης, ο Σωτήρης Χαραλάμπης, ο Αναγνώστης Παπαγιαννόπουλος, ο Θεοχαράκης Ρέντης και ο Νικόλαος Πονηρόπουλος. Η Γερουσία, μετά τη συνέλευση, για λόγους ασφάλειας, μετακινήθηκε στη Στεμνίτσα, όπου την 30η Μαίου 1821 εξέδωσε την πρώτη εγκύκλιο με την οποία απευθυνόταν στους εφόρους, στους οπλαρχηγούς και όλους τους κατοίκους της Πελοποννήσου. Η εγκύκλιος είχε δώδεκα άρθρα και ρύθμιζε ζητήματα οικονομικά, διοικητικά, δικαστικά και άλλα. Συγκεκριμένα με την εγκύκλιο απαγορευόταν σε άλλους, εκτός των εφόρων, να εμπλέκονται σε πολιτικές υποθέσεις της επαρχίας, όριζε την καλή τροφοδοσία των στρατοπέδων και απαγόρευε την εξαγωγή τροφίμων από την Ελλάδα, καθώς και στους κατοίκους να αγοράζουν τρόφιμα περισσότερα από τα απαραίτητα. Όριζε την πληρωμή από τους Χριστιανούς του ενός δεκάτου από την παραγωγή στη Γερουσία για τις ανάγκες του στρατού, καθώς και την καταγραφή των ζώων που δίνονταν σε πολίτες. Τέλος, κανόνιζε την περίθαλψη των ορφανών, την τιμωρία των ληστών και εκβιαστών και άλλα. Τα μέτρα αυτά, παρόλο ότι ήταν σκληρά, υπήρξαν αναγκαία για τη στιγμή εκείνη και διεύρυναν κατά πολύ τη δικαιοδοσία των Εφόρων. Κατόπιν, η πελοποννησιακή Γερουσία προκήρυξε εκλογές για την ανάδειξη των Εφόρων, πλην όμως, ενεργώντας αυθαίρετα και κομματικά, συνέστησε η ίδια τις τοπικές δημογεροντίες ή Εφορίες με την υπόδειξη και το διορισμό σ' αυτές φιλικών της προσώπων. Για το λόγο αυτό οι αντιδράσεις ήταν δικαιολογημένες, αφού οι πρόκριτοι με τον τρόπο αυτό "ευλογούσαν τα γένια τους", γεγονός που οδήγησε στη δυσφορία τους Φιλικούς, τους στρατιωτικούς και κυρίως τους χωρικούς, που τέθηκαν στο περιθώριο, αν και το μεγαλύτερο βάρος της φορολογίας έπεφτε στους ώμους τους.
Η Γερουσία των Καλτετζών, που ήταν προσωρινή, είχε σύντομη ζωή, γιατί στις 8 Ιουνίου 1821 αποβιβαζόταν στην Ύδρα ο Δημήτριος Υψηλάντης, ως πληρεξούσιος του αδελφού του Αλέξανδρου, του Γενικού Επιτρόπου της Αρχής. Ο Δημήτριος από την Ύδρα έφτασε στο ΄Αστρος, όπου έγινε ενθουσιωδώς δεκτός από το λαό, οπότε οι στρατιωτικοί νόμισαν πως βρήκαν στο πρόσωπό του τον ηγέτη, ο οποίος θα περιόριζε την παντοδυναμία των προκρίτων. Ο Δ. Υψηλάντης ζήτησε να διαλυθεί η Γερουσία των Καλτετζών και να του δοθεί εγγράφως η πληρεξουσιότητα να διοικεί. Οι πρόκριτοι όμως, αντιδρώντας αποφασιστικά, προσεταιρίστηκαν τους Φαναριώτες, Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και Θεόδωρο Νέγρη, και τα πράγματα έλαβαν νέα τροπή, αφού η αντίδραση των προκρίτων εναντίον του Υψηλάντη συνεχίστηκε εντονότερη. Εναντίον του ενώθηκαν οι πρόκριτοι, ενώ εκείνος είχε την υποστήριξη του λαού. Τα πνεύματα οξύνθηκαν κάποτε και υπήρχαν φόβοι πως θα χυθεί αίμα. Ο Κολοκοτρώνης όμως, που γνώριζε να αμβλύνει έντονα φορτισμένες καταστάσεις, είπε στο εξαγριωμένο εναντίον των προκρίτων πλήθος. «Τι θέλετε να τους σκοτώσουμε; Τότε τι θα θα πει ο κόσμος και οι χριστιανοί και οι βασιλείς της Ευρώπης. Θα το επαινέσουν; ή θέλουν το κατηγορήσει; Θα ειπούν ότι, οι Έλληνες δεν επαναστάτησαν να σκοτώσουν τους Τούρκους, τους τυράννους των, αλλά σκοτώνονται οι ίδιοι μεταξύ των και σκοτώνουν τους προκρίτους των, και δεν είναι άξιοι ελευθερίας». Ο λόγος του Κολοκοτρώνη άλλαξε το κλίμα και το εξαγριωμένο πλήθος εναντίον των προκρίτων διαλύθηκε, αφού έλαβε τη διαβεβαίωση από το γέρο του Μοριά πως θα φέρει πίσω το Δ. Υψηλάντη. Παρόλα αυτά η κατάσταση στο εσωτερικό και το εξωτερικό κάθε άλλο παρά καλή ήταν. Τα πράγματα επέβαλλαν να βρεθεί μια λύση στη διαμάχη πολιτικών και στρατιωτικών. Και αυτό έγινε, ύστερα από πολλές και επίπονες διαβουλεύσεις. Τελικά, αποφασίστηκε να παραμερίσουν τις διαφορές τους οι αντιμαχόμενες παρατάξεις, να δεχτούν να συνεχίσει τις εργασίες της η Γερουσία των Καλτετζών, παραμένοντας ως προσωρινή διοίκηση ίσαμε την πτώση της Τριπολιτσάς, οπότε θα εκλεγόταν νέα αρχή. Η λύση αυτή ήταν προσωρινή και σταμάτησε για λίγο τις συγκρούσεις μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών.
Δ.Κ.ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου