Δευτέρα 11 Οκτωβρίου 2010

ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΛΑΓΚΑΔΑ

Αν και το αφιέρωμα στο Ηράκλειο Λαγκαδά, το χωριό μου, δεν ταυτίζεται με τον τίτλο του ιστολογίου, νομίζω πως κατ΄ εξαίρεση θα μου επιτραπεί να αναφερθώ με συντομία στην ίδρυση και την πορεία του. Το θεωρώ υποχρέωση και καθήκον μου.
1.Το Ηρακλείου Λαγκαδά και η ονομασία τουΤο Ηράκλειο είναι ένα νέο χωριό χτισμένο στη βορεινή πλευρά της πόλης του Λαγκαδά και στην απέναντι όχθη του Μπογδάνα ποταμού, μέσα σε ένα καταπράσινο κάμπο με πολλά δέντρα και άφθονα νερά. Απέχει από το Λαγκαδά μόλις δύο χιλιόμετρα και είκοσι από τη Θεσσαλονίκη. Το νέο χωριό χτίστηκε δίπλα στον παλιό οικισμό της περιοχής μετά το 1923 από πρόσφυγες της Ανατ.Θράκης, που εγκαταστάθηκαν εδώ μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, ύστερα από τη συμφωνία Ελλάδας -Τουρκίας"Περί ανταλλαγής πληθυσμών".
Η περιοχή, ως το 1912, ανήκε στο μπέη του Λαγκαδά, όπου είχε την Κούλια, την κατοικία του, τις αποθήκες και τους στάβλους του, ενώ λίγο μακρύτερα ήταν χτισμένα τα σπίτια των ντόπιων κατοίκων που εργάζονταν στο τσιφλίκι του μπέη.
Δίπλα σ' αυτόν τον οικισμό των εντοπίων χτίστηκαν τα πρώτα σπίτια των προσφύγων και αποτέλεσαν το νέο χωριό, διατηρώντας προφανώς την παλιά ονομασία του οικισμού Αρακλή. Είναι γεγονός πως οι ντόπιοι κάτοικοι του οικισμού, όταν είδαν τους πρόσφυγες να χτίζουν δίπλα στον οικισμό τους τα σπίτια τους, όχι μόνο έδειξαν τη δυσφορία τους αλλά μερικοί και την εχθρότητά τους, πλην όμως γρήγορα οι σχέσεις τους εξομαλύνθηκαν, γνωρίστηκαν καλύτερα μεταξύ τους και κατανόησαν πως η μοίρα τους είναι κοινή στον τόπο αυτό και θα πρέπει ενωμένοι και φιλιωμένοι να αντιμετωπίζουν τις παρουσιαζόμενες δυσκολίες, για να πετύχουν καλύτερη ζωή για τους ίδιους και τους απογόνους τους.
Το χωριό αργότερα (1927) ονομάστηκε επίσημα Ηράκλειο, πλην όμως οι κάτοικοί του, κατά παράξενο τρόπο, το αποκαλούσαν και το αποκαλούν ακόμη όχι Ηράκλειο, όπως ήταν και είναι το επίσημο όνομά του αλλά Αρακλή(το Αρακλί). Ίσως από συνήθεια ή ίσως γιατί έτσι έμαθαν στην πατρίδα τους να ονομάζουν τα χωριά τους που άφησαν (το Τσαουσλή, το Τσεγγερλή, το Κιουρτλή,το Καρατσαλή, το Γκιουνεσλή και άλλα).
Με την ονομασία Αρακλή σημειώθηκε και στους γεωγραφικούς χάρτες που εκδόθηκαν την εποχή εκείνη. ΄Ετσι, σχηματίστηκε, μαζί με το Σαράτσι, διπλανό προσφυγικό χωριό, σημερινό Περιβολάκι, μια σύνθετη λέξη Σαρακλή( Σαράτσι + Αρακλή), για να δηλώσει στο γεωγραφικό χάρτη της Ελλάδας την Κοινότητα των δύο οικισμών, αφού τα πρώτα χρόνια οι δύο μικροί οικισμοί αποτελούσαν μια Κοινότητα, η οποία μάλιστα σε κάποια περίοδο (1918) ονομάστηκε και Κοινότητα Φαλάρων.
Αντλώντας μερικά χρήσιμα στοιχεία για την ονομασία κτλ. του χωριού από την Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (Ε.Ε.Τ. Α. Α.) σημειώνουμε πως με ΦΕΚ 152Α-09/07/1918 ο οικισμός Αρακλή προσαρτήθηκε στην Κοινότητα Φαλάρων. Το 1927/22/12/ΦΕΚ- 306Α ο οικισμός Αρακλή της Κοινότητας Φαλάρων μετωνομάστηκε σε Ηράκλειο, ενώ με το ΦΕΚ 142Α-12/07/1947 ο οικισμός Ηράκλειο αποσπάστηκε και αποτέλεσε ανεξάρτητη Κοινότητα, την Κοινότητα Ηρακλείου. Αργότερα (1999) με τον "Καποδίστρια"
εντάχθηκε στο Δήμο Λαγκαδά και αποτέλεσε Δ. Διαμέρισμά του, όπως ακριβώς και η Κοινότητα Περιβολακίου.
Σήμερα τα δύο χωριά, Ηράκλειο και Περιβολάκι, σχεδόν έχουν ενωθεί. Τον κενό χώρο, που τα χώριζε ως τώρα, κάλυψαν πολλά σπίτια και οικοδομές.Το ίδιο τείνει να συμβεί και με την πόλη του Λαγκαδά, αφού κι έδώ στον κενό χώρο, μεταξύ Ηρακλείου και Λαγκαδά, έχουν χτιστεί πολλά σπίτια αλλά και οικοδομές για διάφορες χρήσεις. Μόνο η κοίτη του Μπογδάνα ποταμού μένει άθικτη, γιατί, όταν αυτός κατεβάζει από τα γύρω κοντινά βουνά τα ορμητικά θολά νερά του, σαρώνει τα πάντα στο διάβα του και έτσι προστατεύει την περιοχή του από την πλεονεξία του ανθρώπου.
Τι βρήκαν όμως οι πρόσφυγες, όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή αυτή; Πέρα από το μικρό οικισμό με την Κούλια και τους στάβλους του Μπέη, οι πρόσφυγες, κατά την εγκατάστασή τους στο χωριό , βρήκαν και έναν παλιό πέτρινο ναό, το ναό του Αγίου Αθανασίου,
χτισμένο το 1856, όπως αναγραφόταν σε μια πέτρινη πλάκα του, η οποία σήμερα σώζεται εντοιχισμένη στη γωνία του νεότερου ναού, που χτίστηκε το 1950 πάνω στα χνάρια του παλιού.
Αν όμως λάβει κανείς υπόψη το μέγεθος του ναού σχετικά με το μικρό αριθμό των πιστών του οικισμού, θα αναρωτηθεί μήπως ο ναός αυτός ήταν μεγάλος γιατί εξυπηρετούσε περισσότερους πιστούς στα χρόνια της ιδρυσής του; Εάν η σκέψη αυτή είναι ορθή, τότε πού βρίσκονταν οι άλλοι μικροί χριστιανικοί οικισμοί; Μήπως δίπλα στο Περιβολάκι ή λίγο νοτιότερα του σημερινού χωριού, όπου σώζονταν τα παλιότερα χρόνια κάποια χαλάσματα; ΄Οπως όμως και να έχει το ζήτημα φαίνεται πως ο ναός εξυπηρετούσε όχι μόνο τους χριστιανούς του μικρού οικισμού αλλά και άλλων οικισμών, που είναι δύσκολο να εντοπιστούν σήμερα με βεβαιότητα.

Με την ανταλλαγή των πληθυσμών το κράτος αντιμετώπισε πολλά και δύσκολα προβλήματα εγκατάστσης, σιτισμού κτλ. των προσφύγων, γι' αυτό αμέσως προέβη στο μοιρασμό της γης τόσο στους ντόποιους κατοίκους όσο και στους πρόσφυγες, για να αρχίσσει γρήγορα η καλλιέργεια της γης, ενώ ταυτόχρονα, αντιμετωπίζοντας το οξύ στεγαστικό πρόβλημα του τόπου, ίδρυσε τη γνωστή Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων, η οποία ανέλαβε το δύσκολο στεγαστικό έργο. Έπρεπε γρήγορα και με κάθε τρόπο να στεγαστούν οι άστεγοι, για να προστατευτούν από τις βροχές και τα χιόνια. Οι ανάγκες όμως των προσφύγων ήταν πολλές και επείγουσες, γι' αυτό και η πολιτεία άρχισε να τους προσφέρει ζώα, εργαλεία, σπόρους, ώστε να καλλιεργήσουν τη γη τους και να αρχίσουν να παράγουν δικά τους αγαθά που θα βοηθούσαν στη βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης και των συνθηκών ζωής.
Οι πρώτες κατοικίες που κατασκευάζονταν με τη φροντίδα του κράτους ήταν όλες ομοιόμορφες και παραδίνονταν πρώτα σ' αυτούς που είχαν μεγάλες οικογένειες και αργότερα σ' αυτούς που είχαν οικογένειες με λιγότερα μέλη, χωρίς, βέβαια, να εμποδιζονται οι άλλοι πολίτες που είχαν κάποια οικονομική επιφάνεια να χτίζουν μόνοι τα σπίτια τους. Στους τελευταίους η πολιτεία. για να συνδράμει την προσπάθειά τους, τους πρόσφερε κάποια δομικά υλικά και άλλες διευκολύνσεις. Όλα όμως τα σπίτια χτίζονταν ακολουθώντας ένα βασικό πολεοδομικό σχέδιο, το οποίο τηρούν πιστά και οι νεότεροι κάτοικοι του χωριού, όταν χτίζουν τα καινούρια σπίτια τους. Γι' αυτό σήμερα ο επισκέπτης του χωριού βλέπει ένα χωριό ρυμοτομημένο, δασχιζόμενο από 7-8 παράλληλοους δρόμους, τεμνόμενοι κάθετα από 9 -10 μικρότερους.
Τα παλιά σπίτια σχεδόν όλα έχουν αντικατσταθεί από καινούρια, με αυλές και κήπους. Μόνο έλαχιστα από αυτά σώζονται ακόμη ανάμεσά τους, για να θυμίζουν την παλιά εκείνη δύσκολη εποχή, την εποχή της προσφυγιάς και της φτώχειας. Πιστεύουμε πως σε λίγο θα εκλείψουν κι αυτά.

Το χωριό, τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής του, είχε λίγους κατοίκους. Αργότερα ο πληθυσμός του αυξήθηκε. Η απογραφή του 1999 σημείωνε πως οι κάτοικοι του χωριού ανήρχοντο στους 1022, ενώ του 2001 σε 917, παρουσιάζοντας μία μείωση πάνω από 100 κατοίκους στο μικρό αυτό διάστημα. Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ο πληθυσμός του χωριού ξεπερνά τους 1500 κατοίκους και οι τάξεις του Δημοτικού Σχολείου ξαναγέμισαν από μαθητές και μαθήτριες. Η αύξηση οφείλεται στην επιστροφή πολλών από την πόλη στο χωριό τους, στην εγκατάσταση στο χωριό νέων προσφύγων, προερχομένων από τη Γεωργία και ελάχιστοι από την Αλβανία.Σήμερα το χωριό διαθέτει Κοινοτικό Κατάστημα, ΚΑΠΗ, Δημοτικό Σχολείο, Νηπιαγωγείο, γήπεδο ποδοσφαίρου με χορτοτάπητα, μικρό γήπεδο μπάσκετ, παιδική χαρά για τα παιδιά του χωριού. Στο κέντρο του χωριού, δίπλα στην ανακαινισμένη πλατεία, βρίσκεται η Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, ενώ, λίγο έξω από το χωριό, στα Δυτικά, το Εξωκκλήσι, που είναι αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου, χτισμένο μέσα σε μια μεγάλη έκταση ανάμεσα σε πολλά πανύψηλα πλατάνια, που το καλοκαίρι παρέχουν αφειδώλευτα τη δροσιά τους στους πιστούς και στους επισκέπτες του χώρου.Το Εξωκκλήσι πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου και συγκεντρώνει χιλιάδες πιστούς που καταφτάνουν εδώ από τη γύρω περιοχή αλλά και από άλλα μέρη της πατρίδας μας, για να προσκυνήσουν τη θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου.
Η ίδρυση του Εξωκκλησιού έχει τη δική του ενδιαφέρουσα και αληθινή ιστορία, γι' αυτό θα προσπαθήσω να την αφηγηθώ , όπως την άκουσα να την αφηγούνται πολλοί συγχωριανοί μου, άνθρωποι σοβαροί και αυτήκοοι μάρτυρες του γεγονότος, από το Δημήτρη(Μητσούλια)Χατζηπασχάλη και τη γυναίκα του.
Το γνωστό πια στους πιστούς Εξωκκλήσι της Θεοτόκου, χτίστηκε λίγο μετά το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου πόλεμου, ύστερα από κάποιο όνειρο που για καιρό έβλεπε ο ιδιοκτήτης της στάνης, η οποία βρισκόταν τότε στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται χτισμένο το Εξωκκλήσι. Χτίστηκε στην αρχή ένα μικρό προσκυνητάρι με προσωπική εργασία μερικών θεοσεβών κατοίκων του χωριού, όταν κάποια μέρα ο συγχωριανός τους, Χατζηπασχάλης Δημήτριος, απλός και καλοσυνάτος άνθρωπος, αποκάλυψε στα μέλη της εκκλησιαστικής επιτροπής του Αγίου Αθανασίου το πρόβλημα που τον βασάνιζε για μεγάλο χρονικό διάστημα, τόσο τον ίδιο όσο και τη γυναίκα του. Τους πλησίασε, λοιπόν, με δισταγμό και τους είπε πως εδώ και πολλά βράδια συνεχώς εμφανιζόταν στον ύπνο του αλλά και στον ύπνο της γυναίκας του Σοφίας μια μαυροφορεμένη γυναίκα και απαιτούσε να της χτίσουν ένα προσκυνητάρι δίπλα στη στάνη τους.
Η Εκκλησιστική Επιτροπή εντυπωσιάστηκε από την εκμυστήρευση αυτή και, χωρίς αναβολή, αποφάσισε να χτίσει το πρώτο προσκυνητάρι στο σημείο που υπέδειξε η μαυροφορεμένη γυναίκα του ονείρου. Με πρσωπική εργασία πολλών χωριανών χτίστηκε το πρώτο προσκυνητάρι, για να χτιστεί λίγο αργότερα ένα μικρό εκκλησάκι, το οποίο ξαναχτίστηκε μεγαλύτερο, όταν ο αριθμός των προσκυνητών μεγάλωνε συνεχώς, και όταν πια ο ιδιοκτήτης της στάνης την απομάκρυνε από το σημείο εκείνο . Όλη η περιοχή την οποία καταλάμβανε η στάνη και μια έκταση γύρω από αυτήν περιήλθε στην ιδιοκτησία του Εξωκκλησιού, η οποία στη συνέχεια προστατεύτηκε με περίβολο και δενδροφυτεύθηκε, κυρίως με πλατάνια.. Τελευταία, στον προαύλιο χώρο του Εξωκκλησιού, κάτω από τη σκιά των πλατανιών, διαμορφώθηκε από το δυναμικό και δραστήριο ιερέα του χωριού και της εκκλησιαστικής επιτροπής ένας κατάλληλος χώρος, όπου τελούνται το καλοκαίρι γάμοι και βαπτίσεις, εξυπηρετώντας έτσι το πλήθος των ανθρώπων που μετέχουν σε τέτοιες τελετές..

Σήμερα, δίπλα ακριβώς στο Εξωκκλήσι, υψώνεται ένα μεγάλο κτήριο, ο Ξενώνας, έργο του ιερέα και της Επιτροπής. Πρόκειται για μεγάλο κτήριο δύο ορόφων, που κατασκευάζεται για να φιλοξενεί για λίγες μέρες τους προσκυνητές που θα φτάνουν από μέρη μακρινά. Ο Ξενώνας σε λίγο χρόνο θα είναι έτοιμος και θα αποτελεί ένα ακόμη επίτευγμα της εκκλησιαστικής επιτροπής και του ιερέα του χωριού. Το Εξωκκλήσι είναι γνωστό πια στο ευρύτερο κοινό και πολλοί πιστοί το επισκέπτονται καθημερινά, για να προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη βοήθεια της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας.

2.Τα ονόματα των ντόπιων οικογενειών και των προσφύγων
Οι πρόσφυγες, που εγκαταστάθηκαν δίπλα στον παλιό οικισμό και έχτισαν το νέο χωριό, βρήκαν στον οικισμό αυτό μερικές ντόπιες οικογένειες, των οποίων τα ονόματα παραθέτουμε κατ' αλφαβητική σειρά:


Βαρβέρη, Γεωργίου, Γούτα ή Γουτούδη, Γερονικολάκη, Γκούβη, Γραμμένου, Καμαριώτη, Μαυροβουνιώτη, Μυρόβαλη, Νάνου ή Μάνου, Τάντσου,Τσαντάρη, Φυλακούδη και Χριστοδούλου.
Οι προσφυγικές οικογένειες ήταν περισσότερες και η πλειοψηφία τους προέρχονταν από την Ανατολική Θράκη. Τις αναφέρουμε κατά περιοχή με αλφαβητική σειρά.
Ραιδεστός : Αμπατζή, Αραμπατζή, Βαλσαμίδη, Γιαλαμά, Διαλεγμένου, Δομουξή, Δράκου, Καραγιάννη, Κλωναρίδη, Κόλτσου, Κουσαξίδη, Κοσμίδη, Μακρή, Μπέζαρη, Σταυρίδη, Σπυριδάκη, Σωτηριάδη, Τσότσου, Παγώνη, Παπαδόπουλου, Σκορδά, Ταβλαμπόζη, Ταβλαρίδη, Ταντσή, Τσάνου,Τσιφτσόγλου, Τσότρα, Πασχαλίδη, Χαράρη και Χατζηπασχάλη .
Πάνιδο :
Καράκαλου, Μόσχου, Μέγγα, Τσαλίδη και Τσινάρη.
Πορτίβο:Γουζέλη, Κοκονιάρη και Πηνέλη.
Μαύρη Θάλασσα, Γκαγκαούζοι: Αλεξιάδη, Μαδενίδη, Μιχαηλίδη, Κρυωνά, Πατσούρα, Πεχλιβανίδη, Πολυζώη και Τοπαλίδη.
Στο χωριό, εγκαταστάθηκαν και άλλες οικογένειες, προερχόμενες από διάφορα μέρη της Μ.Ασίας, όπως του Αντωνιάδη από τη Μ.Ασία, του Τριανταφύλλου από την Αν.Ρωμυλία, του Χατζηκαμάρη από το Δρυμό. Αργότερα εγκαταστάθηκαν και λίγες οικογένειες Ποντίων, Σαρακατσάνων και πολλές από τη Γεωργία και αλλού.


3. Επιστημονικό δυναμικό του χωριού
Το χωριό έχει να επιδείξει ένα σεβαστό αριθμό επιστημόνων που κατέχουν πτυχίο Ανωτέρων και Ανωτάτων ή άλλων σχολών, οι οποίοι πήραν το πτυχίο τους μετά το 1950.
Αναφέρουμε τα ονόματα των επιστημόνων με τη χρονολογική σειρά που πήραν το πτυχίο της σχολής τους.
Πρώτη επιστήμων του χωριού υπήρξε η Αλεξάνδρα Γραμμένου, πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης, για να την ακολουθήσει πολύ αργότερα ο Χρίστος Γούτας ή Γουτούδης, πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης και αργότερα πτυχιούχος και της Νομικής Σχολής. Ακολουθούν οι: Δημήτρης Αραμπατζής, πτυχιούχος της Φιλοσοφικής σχολής του Α.Π.Θ, Σταμάτης Τσινάρης, πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ., Ταντσή Κυριακή, πτυχιούχος της ΠΟΕ, Αρβανιτίδου Βενετία, πτυχιούχος της Μαιευτικής Σχολής, Στέλιος Αντωνιάδης , πτυχιούχος της Άμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, Γεώργιος Μυρόβαλης, πτυχιούχος της ιερατικής Σχολής της Αγίας Αναστασίας.
Φοιτητές που διέκοψαν τη φοίτηση και απόφοιτοι Γυμνασίου είναι οι: Βασίλειος Χαράρης, πρώτος απόφοιτος Γυμνασίου του χωριού και φοιτητής της Νομικής Σχολής . Δολοφονήθηκε πριν τελειώσει τις σπουδές του.

Φώτης Αντωνιάδης, φοιτητής της ΠΟΕ. Τον κέρδισε το εμπόριο.
Αθανάσιος Καμαριώτης, έφεδρος ανθυπολοχαγός. Πρώτος νεκρός του χωριού στα αλβανικά βουνά κατά τον πόλεμο του ΄40.
Σωτήρης Βαρβέρης, απόφοιτος Γυμνασίου, εκτελωνιστής.
Ουρανία Ταντσή, απόφοιτος γυμνασίου.
Χρίστος και Σωκράτης Χατζηκαμάρης, επιχειρηματίες.

ακολουθεί η νεότερη γενιά.
Αργύρης Κουσαξίδης, πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Αλεξανδρούπολης.

Αριστείδης Μάνος, πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.
Λίνα Δομουξή, πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ.
Δημήτριος Κουσαξίδης, ανώτερος αξιματικός της Χωροφυλακής
Πηνέλης Παρασκευάς, πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης και της Νομικής Σχολής.
Παπαϊωάννου Θεόδωρος, πολιτικός μηχανικός.

Στέφανος Μακρής, πτυχιούχος πληροφορικής.

Κοκονιάρη Ευανθία, πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής.
Ελευθέριος Τσότρας, υποσμηναγός, . Έχασε τη ζωή του από πτώση του αεροπλάνου του.
Κώστας Γραμμένος, ηλεκτρολόγος μηχανικός.
Γραμμένος Ευάγγελος, πτυχιούχος της Νομικής.
Δημήτριος Μέγγας, πτυχιούχος της Γεωπονικής Σχολής.
Δημήτριος Βαρβέρης, ηλεκτρολόγος μηχανικός.

Πόπη Παπαδοπούλου, πτυχιούχος της Αγγλικής Φιλολογίας.
Σταματάμε εδώ την αναφορά μας , γιατί η νεότερη γενιά επιστημόνων είναι πολυπληθέστερη από τις προηγούμενες και μου είναι δύσκολο να απαριθμήσω τους πτυχιούχους και τις ειδικότητές τους.
Αν κάποιων τα ονόματα από τις παλιότερες γινιές παρέλειψα να αναφέρω, υπόσχομαι πως στην πρώτη υπόδειξή τους θα διορθώσω την παράλειψη αυτή, σύμφωνα με τις υποδείξεις τους.

Πάντως, από όσα αναφέραμε, καταδεικνύεται πως πρόκειται για ένα χωριό με αλματώδη εξέλιξη και με προοπτική πραιτέρω ανάπτυξης σε όλους τους τομείς. Γι' αυτό θα παρακαλέσω να μου επιτρέψετε να κλείσω το μικρό αφιέρωμα στο χωριό μου με μια παρακαταθήκη, όπως ακριβώς τη διατύπωσε ο μεγάλος μας ποιητής Κ.Παλαμάς.
Παιδί, το περιβόλι μου που θα κληρομομήσεις
όπως το βρεις κι όπως το δεις να μη το παρατήσεις.
Σκάψε το ακόμα πιο βαθιά και φράξε το πιο στέρεα...
Και πλούτισε τη χλώρη του και πλάτυνε τη γη του...(Κ. Παλαμάς)

Δημήτρης Κ.Αραμπατζής